Bối cảnh lý thuyết:

• Cấp phép bắt buộc là công cụ pháp lý cho phép chính phủ cấp quyền sử dụng bằng sáng chế mà không cần sự đồng ý của chủ sở hữu, thường được áp dụng trong khủng hoảng y tế.
• - TRIPS cho phép các quốc gia thành viên WTO sử dụng cấp phép bắt buộc để phục vụ lợi ích công cộng, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.
• - Có tranh luận giữa các nước thu nhập cao và thấp về việc lạm dụng hay hợp pháp hóa cấp phép bắt buộc.

Phương pháp nghiên cứu:

• Dữ liệu từ 139 quốc gia thành viên WTO giai đoạn 1995–2014.
• - Biến phụ thuộc: có hay không có nỗ lực cấp phép bắt buộc.
• - Biến độc lập: khu vực địa lý, dân số, thu nhập, chế độ chính trị (Polity), và chỉ số PIPP (Pharmaceutical Intellectual Property Protection).
• - PIPP gồm 3 thành phần: PPRA (quyền khai thác bằng sáng chế), PPIA (tham gia hiệp định quốc tế), PPE (cơ chế thực thi).
• - Phân tích hồi quy logistic với và không có trọng số thu nhập.

Kết quả chính:

• Có 24 quốc gia từng cố gắng cấp phép bắt buộc, chủ yếu ở châu Phi, châu Á và Mỹ Latinh.
• - Dân số và chỉ số PIPP có tương quan dương với khả năng cấp phép bắt buộc.
• - Thu nhập và chế độ chính trị không có ý nghĩa thống kê.
• - Các quốc gia có hệ thống bằng sáng chế trưởng thành có xu hướng sử dụng cấp phép bắt buộc như một công cụ chính sách y tế.

Thảo luận:

• Cấp phép bắt buộc không đối lập với hệ thống bằng sáng chế mà là một phần hợp pháp trong đó.
• - Lịch sử cho thấy các nước phát triển như Mỹ, Anh, Đức từng sử dụng cấp phép bắt buộc để điều chỉnh thị trường và bảo vệ lợi ích công.
• - Ví dụ: Canada sử dụng cấp phép bắt buộc để sản xuất thuốc trong nước từ thập niên 1920, Đức cấp phép bắt buộc tạm thời cho thuốc HIV năm 2016.
• - TRIPS sửa đổi năm 2017 cho phép cấp phép bắt buộc để xuất khẩu thuốc sang các nước không có năng lực sản xuất.

Kết luận:

Cấp phép bắt buộc là công cụ hợp pháp và cần thiết trong hệ thống sở hữu trí tuệ hiện đại, đặc biệt để đảm bảo tiếp cận thuốc trong hệ thống y tế. Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng định lượng cho thấy mối liên hệ tích cực giữa hệ thống bằng sáng chế trưởng thành và việc sử dụng cấp phép bắt buộc.