Khung lý thuyết:

• Bằng sáng chế là công cụ theo dõi di cư của nhà sáng chế, vì tên người sáng chế được ghi rõ trong hồ sơ.
• - Di cư lực lượng lao động trình độ cao không chỉ là vấn đề của các nước đang phát triển mà cả các nước phát triển.
• - Hiệu ứng lan tỏa từ đổi mới sáng tạo (spillover) bị mất khi nhà sáng chế rời khỏi quốc gia gốc.

Thống kê và dữ liệu:

• Hoa Kỳ là điểm đến hàng đầu của nhà sáng chế, chiếm 57.1% tổng số nhà sáng chế nhập cư toàn cầu.
• - Trung Quốc là quốc gia có số lượng nhà sáng chế di cư cao nhất, dù cũng dẫn đầu về số lượng đơn đăng ký sáng chế.
• - Từ 2006–2010, Thổ Nhĩ Kỳ mất 2.046 nhà sáng chế, chiếm 1% tổng số toàn cầu.
• - Các quốc gia phát triển như Đức, Anh, Canada cũng có tỷ lệ di cư nhà sáng chế cao, cho thấy hiện tượng này không chỉ giới hạn ở các nước đang phát triển.

Vai trò của nhà sáng chế trong nền kinh tế:

• Nhà sáng chế là động lực chính của chu kỳ công nghệ và quá trình “hủy diệt sáng tạo” theo Schumpeter.
• - Di cư nhà sáng chế làm mất lợi thế cạnh tranh quốc gia, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.
• - OECD khẳng định đầu tư vào giáo dục, khoa học, di động nhân lực và nhập cư là yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng.

Giải pháp chính sách:

• Chính sách thị trường lao động chủ động (Active Labor Market Policies – ALMP) có thể giúp giữ chân nhà sáng chế.
• - Cần triển khai ALMP ở ba cấp độ: quốc gia, địa phương, cá nhân.

  ▪ Quốc gia: đầu tư vào ngành công nghiệp sáng tạo, cải thiện hạ tầng, thúc đẩy hợp tác đại học–doanh nghiệp.

  ▪ Địa phương: hỗ trợ SMEs, tổ chức triển lãm công nghệ, tạo điều kiện tiếp cận trung tâm nghiên cứu cộng đồng.

  ▪ Cá nhân: huấn luyện nghề nghiệp, gán người hướng dẫn, tạo động lực bằng hỗ trợ tài chính và quyền truy cập không giới hạn vào cơ sở nghiên cứu.

• Chính sách nhập cư nên hướng đến “tuần hoàn chất xám” thay vì “chảy máu chất xám”.

Kết luận:

Di cư nhà sáng chế là hiện tượng toàn cầu, ảnh hưởng đến cả nước phát triển và đang phát triển. Việc sử dụng dữ liệu bằng sáng chế giúp theo dõi chính xác xu hướng di cư này. Để giữ chân lực lượng lao động sáng tạo, cần xây dựng môi trường hỗ trợ đổi mới, kết hợp chính sách thị trường lao động chủ động ở nhiều cấp độ. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và chu kỳ công nghệ ngày càng ngắn, việc duy trì và thu hút nhà sáng chế trở thành ưu tiên chiến lược của các quốc gia.