Quả kiwi giống Hongyang được thu hoạch ở độ chín thương mại (6.7 °Bx, độ cứng 64 N, khối lượng trung bình 73 g). Quả được xử lý bằng cách ngâm trong dung dịch chitosan 5 g/L (hòa tan trong HCl 1%, pH điều chỉnh về 5.5) trong 10 phút, sau đó chia thành hai lô: lô I dùng để đánh giá hiệu quả kiểm soát bệnh, lô II dùng để phân tích phản ứng phòng vệ và chất lượng quả.

Ở lô I, quả được gây tổn thương nhân tạo và cấy nấm B. cinerea hoặc P. expansum (105 bào tử/mL), sau đó bảo quản ở 25 °C trong 4 ngày hoặc 4 °C trong 20 ngày. Kết quả cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh ở nhóm đối chứng đạt 100%, trong khi nhóm xử lý chitosan chỉ còn 46% (thối xám) và 65% (thối xanh) ở 25 °C, và giảm tương tự ở 4 °C.

Ở lô II, quả không gây tổn thương, dùng để phân tích biểu hiện gen CAT, SOD, APX bằng RT-qPCR, hoạt tính enzyme tương ứng, và hàm lượng phenolic. Kết quả cho thấy chitosan làm tăng biểu hiện gen và hoạt tính enzyme chống oxy hóa, đặc biệt ở giai đoạn đầu bảo quản. Hàm lượng phenolic cũng tăng đáng kể ở nhóm xử lý chitosan so với đối chứng.

Về chất lượng quả, chitosan giúp duy trì độ cứng cao hơn đáng kể so với đối chứng ở cả hai điều kiện bảo quản, trong khi độ Brix và độ chua không thay đổi đáng kể. Tỷ lệ thối tự nhiên ở 4 °C giảm từ 12.2% (đối chứng) xuống còn 4.4% (chitosan).

Kết luận: chitosan là chất kích hoạt sinh học hiệu quả, giúp kiểm soát bệnh thối sau thu hoạch và duy trì chất lượng quả kiwi thông qua cơ chế kích hoạt phản ứng phòng vệ nội tại. Đây là giải pháp thay thế tiềm năng cho thuốc hóa học trong bảo quản trái cây.