Bối cảnh:

• Nền kinh tế chia sẻ số dựa trên việc khai thác các tài sản vô hình như tác phẩm có bản quyền.
• - Các mô hình chia sẻ như Google Books, webcast trò chơi, UGC thường sử dụng tác phẩm mà không xin phép.
• - Điều 22 của Luật Bản quyền Trung Quốc liệt kê 12 ngoại lệ, nhưng không đủ linh hoạt để bao quát các mô hình mới.

Phân tích mô hình:

• UGC: Tòa án Trung Quốc đã linh hoạt diễn giải Điều 22(2) để bảo vệ người sáng tạo nội dung, ví dụ như vụ poster phim “Thế hệ 80” và vụ báo Global Times.
• - Parody: Vụ “Bánh bao hấp” cho thấy sự cần thiết của ngoại lệ dành cho tác phẩm châm biếm, nhưng Điều 22 hiện tại không đủ bao quát.
• - Webcast trò chơi: Vụ NetEase kiện Huaduo cho thấy tòa án từ chối sử dụng hợp lý vì không có ngoại lệ rõ ràng, dù có yếu tố sử dụng biến đổi.
• - Google Books: Tòa án Mỹ công nhận sử dụng hợp lý vì tính biến đổi và không gây hại thị trường; tòa án Trung Quốc công nhận một phần nhưng vẫn kết luận vi phạm do không đủ bằng chứng.

Đề xuất cải cách:

• Thay thế Điều 22 bằng Điều 43 trong dự thảo sửa đổi, bổ sung khoản (13) “trường hợp khác” và áp dụng bài kiểm tra ba bước.
• - Tác giả đề xuất thay thế ba bước bằng bài kiểm tra bốn yếu tố của Hoa Kỳ: mục đích sử dụng, bản chất tác phẩm, mức độ sử dụng, và ảnh hưởng đến thị trường.
• - Khuyến nghị tòa án Trung Quốc áp dụng khái niệm “sử dụng biến đổi” để đánh giá công bằng và thúc đẩy sáng tạo.

Kết luận:

• Việc áp dụng mô hình sử dụng hợp lý mở và khái niệm sử dụng biến đổi sẽ giúp cân bằng giữa quyền sở hữu trí tuệ và quyền tiếp cận của công chúng.
• - Tòa án Trung Quốc nên thống nhất cách tiếp cận thông qua án lệ, hướng dẫn tư pháp và hệ thống án mẫu.
• - Cải cách này sẽ thúc đẩy nền kinh tế chia sẻ, bảo vệ quyền tác giả hợp lý và khuyến khích sáng tạo trong môi trường số.