Bối cảnh pháp lý:

• Quyền phân phối của tác giả bị giới hạn bởi nguyên tắc cạn kiệt: khi bản sao đã được bán hợp pháp, quyền ngăn chặn việc bán lại sẽ bị “cạn kiệt”.
• - CJEU mở rộng nguyên tắc này sang bản sao kỹ thuật số trong vụ UsedSoft (2012) và Ranks (2016).
• - Trong vụ Ranks, bị cáo bán lại các bản sao chương trình Microsoft trên đĩa CD không chính hãng, nhưng cho rằng họ mua từ người dùng hợp pháp.

Phán quyết của CJEU:

• CJEU cho rằng bản sao chương trình máy tính trên phương tiện không chính hãng vẫn có thể được hưởng nguyên tắc cạn kiệt nếu:
•   ▪ Bản sao ban đầu được bán hợp pháp kèm giấy phép sử dụng không giới hạn.
•   ▪ Người dùng ban đầu đã xóa bản sao và không còn sử dụng.
• - CJEU khẳng định quyền phân phối áp dụng cho bản sao và giấy phép, không phụ thuộc vào phương tiện vật lý ban đầu.
• - Tuy nhiên, bản sao sao lưu không thể được chuyển cho bên thứ ba nếu không có sự đồng ý của chủ sở hữu quyền.

Phân tích phê phán:

• Tác giả cho rằng CJEU đã diễn giải khái niệm “bán” quá rộng, bao gồm cả dịch vụ tải xuống, vốn không phải là chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa.
• - Việc coi bản sao kỹ thuật số là “hàng hóa” dẫn đến sự nhầm lẫn giữa quyền sở hữu vật lý và quyền sử dụng nội dung số.
• - CJEU bỏ qua sự khác biệt giữa hợp đồng dịch vụ và hợp đồng mua bán, cũng như giữa quyền sở hữu và quyền cấp phép.
• - Điều này làm suy yếu nguyên tắc cạn kiệt truyền thống, vốn chỉ áp dụng cho hàng hóa hữu hình.

Kiến nghị:

• Nên phân biệt rõ giữa hai loại hợp đồng: hợp đồng dịch vụ (cung cấp nội dung số) và hợp đồng cấp phép (quyền sử dụng nội dung).
• - Quyền chuyển nhượng nên được xem xét dưới góc độ quyền hợp đồng, không phải quyền sở hữu bản sao.
• - Không nên áp dụng nguyên tắc cạn kiệt cho bản sao kỹ thuật số, vì chúng không phải là hàng hóa hữu hình.
• - Cần có cách tiếp cận mới, dựa trên quyền truy cập và quyền sử dụng, thay vì quyền sở hữu bản sao.

Kết luận:

• CJEU đã mở rộng nguyên tắc cạn kiệt sang môi trường số một cách thiếu thận trọng.
• - Điều này gây ra sự bất ổn pháp lý và làm sai lệch bản chất của quyền sở hữu trí tuệ.
• - Cần có cách tiếp cận mới, dựa trên quyền hợp đồng và quyền truy cập, để điều chỉnh việc chuyển nhượng nội dung số.