Bối cảnh:

• Vi phạm bản quyền số ngày càng phổ biến do sự phát triển của công nghệ chia sẻ ngang hàng (P2P).
• - Thanh thiếu niên là nhóm sử dụng Internet nhiều nhất nhưng ít nhận thức về hậu quả pháp lý.

Khung lý thuyết:

• Dựa trên lý thuyết học xã hội (Akers): hành vi lệch chuẩn được học qua bạn bè, định nghĩa, củng cố và bắt chước.
• - Tập trung vào yếu tố “liên kết phân biệt” (differential association) – kết bạn với người lệch chuẩn.

Biến nghiên cứu:

• Biến phụ thuộc: hành vi tải lậu và chia sẻ nội dung có bản quyền qua blog/website.
• - Biến độc lập: số lượng bạn bè lệch chuẩn, thái độ đạo đức với hành vi tải/chia sẻ, nhận thức pháp lý.
• - Biến kiểm soát: thời gian dùng Internet (giải trí, chơi game, học tập), giới tính, học lực, cấp lớp, mức sống.

Kết quả:

• 31% học sinh từng tải lậu, 25% từng chia sẻ nội dung có bản quyền trái phép.
• - 78% không có bạn lệch chuẩn, 22% có từ 1–6 bạn lệch chuẩn.
• - Bạn bè lệch chuẩn có ảnh hưởng mạnh đến cả hai hành vi vi phạm (OR ~1.3).
• - Thái độ đạo đức với hành vi tải lậu có ảnh hưởng đáng kể, nhưng thái độ với chia sẻ không có ý nghĩa thống kê.
• - Nhận thức pháp lý có ảnh hưởng yếu, chỉ có tác động đến hành vi chia sẻ khi học sinh cho rằng hành vi không bị cấm.
• - Thời gian dùng Internet cho giải trí có liên hệ tích cực với hành vi vi phạm.
• - Học sinh có học lực cao và nữ giới có xu hướng chia sẻ nội dung trái phép nhiều hơn.
• - Học sinh lớp cao hơn có khả năng vi phạm cao hơn.

Hàm ý:

• Cần can thiệp sớm từ cấp tiểu học để giáo dục về đạo đức và pháp luật liên quan đến bản quyền số.
• - Phụ huynh và giáo viên nên giám sát hoạt động trực tuyến và mối quan hệ bạn bè của học sinh.
• - Tăng cường nhận thức về hậu quả pháp lý và xây dựng môi trường đạo đức số trong trường học.

Hạn chế:

• Nghiên cứu cắt ngang, không xác định được quan hệ nhân quả.
• - Mẫu chỉ gồm học sinh lớp 5–7 tại Seoul, chưa đại diện toàn quốc.
• - Chỉ sử dụng một thành phần của lý thuyết học xã hội, chưa kiểm tra toàn bộ mô hình.
• - Biến đo lường đơn giản, cần cải thiện trong nghiên cứu tiếp theo.

Kết luận:

• Bạn bè lệch chuẩn và thái độ đạo đức là yếu tố chính ảnh hưởng đến hành vi vi phạm bản quyền số ở thanh thiếu niên.
• - Nhận thức pháp lý có vai trò hạn chế, cần kết hợp giáo dục đạo đức và pháp luật để giảm hành vi vi phạm.
• - Cần có chiến lược giáo dục sớm, toàn diện và phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.