Góc nhìn lựa chọn công cộng về quyền sở hữu trí tuệ

( 0 đánh giá )
Miễn phí

Phân tích trường phái Virginia:

  - Chính trị không lãng mạn: các chính sách IP bị chi phối bởi động lực lợi ích nhóm

  - Mở rộng bản quyền và bằng sáng chế do vận động hành lang của các tập đoàn lớn (ví dụ: Disney)

  - Tòa án chuyên biệt (Federal Circuit) bị “chiếm dụng tư pháp”, dẫn đến bùng nổ bằng sáng chế

  - Luật bản quyền mở rộng về thời hạn, phạm vi, hình phạt — không phản ánh lợi ích công cộng

 

Phân tích trường phái Bloomington:

  - Tri thức là tài nguyên chung phi cạnh tranh, có thể tự tổ chức và duy trì hiệu quả

  - Áp dụng 8 nguyên tắc quản lý tài nguyên chung của Ostrom cho tài sản trí tuệ

  - Ví dụ: Wikipedia, phần mềm nguồn mở, IETF — minh chứng cho khả năng tự tổ chức

  - Luật IP nên hỗ trợ mở rộng tài sản chung, không chỉ bảo vệ độc quyền

 

Tác động tiêu cực của mở rộng IP:

  - Giảm khả năng truy cập tri thức, tạo “khoảng chết” trong phổ sách (deadweight loss)

  - Tăng chi phí pháp lý, xuất hiện “patent trolls”, giảm động lực đổi mới tích lũy

  - Luật bản quyền tự động tạo ra vấn đề “tác phẩm mồ côi”, cản trở tìm kiếm và sử dụng

 

Khuyến nghị cải cách:

  - Giảm hình sự hóa vi phạm IP, chuyển sang xử lý dân sự với hình phạt tăng dần

  - Bãi bỏ Tòa Federal Circuit để giảm chiếm dụng thể chế

  - Áp dụng cấp phép mở (Defensive Patent License) để mở rộng tài sản chung

  - Gắn thời hạn bảo hộ với chi phí R&D thực tế

  - Tăng vai trò của tài trợ công và chính sách “mở” như NIH, FASTR

 

Tầm nhìn toàn cầu:

  - TRIPS và WTO thúc đẩy toàn cầu hóa IP nhưng thiếu nguyên tắc quản lý tài nguyên chung

  - Chính sách IP toàn cầu bị chi phối bởi vận động hành lang, không phản ánh lợi ích đa số

  - Cần thiết kế thể chế IP theo nguyên tắc phân quyền, tự tổ chức và minh bạch

 

Kết luận:

  - Kết hợp trường phái Virginia và Bloomington giúp hiểu rõ nguyên nhân và hậu quả của mở rộng IP

  - Cần cải cách luật IP để cân bằng giữa khuyến khích sáng tạo và duy trì tài sản chung tri thức

  - Luật IP nên được xem là công cụ quản lý tài nguyên chung, không chỉ là quyền độc quyền