Bối cảnh:

  + Căn nguyên CAP nặng thay đổi theo vùng, mùa, tỷ lệ tiêm chủng, dịch tễ.

  + Trước đây virus được coi ít vai trò, nhưng bằng chứng gần đây cho thấy thường gặp, đặc biệt khi có đồng nhiễm với vi khuẩn.

  + Kỹ thuật PCR đa mồi tăng độ nhạy phát hiện virus/vi khuẩn.

• Phương pháp:
•   + Hồi cứu bệnh nhân ≥21 tuổi, CAP nặng theo tiêu chuẩn IDSA/ATS, nhập ICU 1/2014–7/2015.
•   + Loại trừ: nhập viện 30 ngày trước, hóa trị ung thư, lọc máu, tù nhân.
•   + Thu thập bệnh phẩm: cấy máu, cấy dịch hô hấp, PCR virus/vi khuẩn không điển hình từ dịch hút NKQ hoặc ngoáy mũi họng, test kháng nguyên nước tiểu S. pneumoniae và Legionella.
•   + Phân tích: hồi quy logistic đơn biến và đa biến với tử vong bệnh viện là biến phụ thuộc.
• - Kết quả chính:
•   + Xác định căn nguyên: 84/117 (71,8%).
•   + Virus: 50 ca (42,7%), thường gặp: cúm A (24%), cúm B (4,3%), rhinovirus (5,1%), metapneumovirus (4,3%).
•   + Vi khuẩn: 45 ca (38,5%), thường gặp: S. pneumoniae (16,3%), S. aureus (5,1%), K. pneumoniae (4,3%).
•   + Đồng nhiễm virus–vi khuẩn: 18 ca (15,4%).
•   + Tử vong bệnh viện: 16 ca (13,7%).
•   + Yếu tố liên quan tử vong (đa biến): APACHE II (OR 1,15), procalcitonin (OR 1,03), đồng nhiễm virus–vi khuẩn (OR 13,99; p=0,03).
• - Thảo luận:
•   + Virus hô hấp phổ biến tương đương vi khuẩn trong CAP nặng.
•   + Đồng nhiễm virus–vi khuẩn làm tăng nguy cơ tử vong, có thể do cơ chế hiệp đồng gây suy giảm miễn dịch và tổn thương phổi.
•   + Tỷ lệ phát hiện virus cao nhờ PCR đa mồi; cúm A và rhinovirus là tác nhân chính.
•   + Gợi ý cần xét nghiệm virus sớm để điều trị kháng virus kịp thời (ví dụ oseltamivir cho cúm).
•   + Hạn chế: hồi cứu, đơn trung tâm, không có dữ liệu tiêm chủng, chưa áp dụng PCR đa mồi cho vi khuẩn thường quy.
• - Kết luận:
•   + Virus hô hấp là căn nguyên quan trọng của CAP nặng.
•   + Đồng nhiễm virus–vi khuẩn liên quan độc lập với tăng tử vong bệnh viện.
•   + Cần chiến lược chẩn đoán và điều trị bao quát cả virus và vi khuẩn.